انطباق: همزمان با مینی توافق حاصله میان تهران و واشنگتن، ایران و عربستان در تلاش اند تا بستر را برای تعمیق رواطشان هموار کنند؛ کنشی که گروهی از تحلیلگران ان را تضاد با منافع واشنگتن می دانند اما گروهی دیگر بر این باورند که چنین معامله ای در راستای خواست بایدن و منافع آمریکا قرار دارد
سیاست خارجی ایران تغییری محوری را تجربه کرده و استراتژی کلان این بازیگر در قبال کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس درگیر تحولی عمیق شده است.دولت بایدن نیز با کنار گذاشتن سیاست دولت های پیشین مبنی بر نادیده انگاشتن بازیگران خلیج فارس ازفرایند رایزنی های هسته‌ای ایران و آمریکا، توانسته تا حدودی نقشی برجسته ایفا کند.
استقبال واشنگتن از احیای روابط تهران و ریاض
آنگونه که برخی ناظران می گویند واشنگتن از نزدیک شدن ایران و عربستان به واسطه همسویی با منافع آمریکا استقبال می کند. بالاخص آن که واشنگتن بهبود روابط ریاض و تهران را فرصتی برای تعریف کانال ارتباطی با ایران قلمداد می کند تا بدین طریق بتواند به نزدیکی تهران و مسکو که بعد از جنگ اوکراین، عمیق تر هم شده، پایان دهد.با این حال، گروهی مدعی اند که همه این گزاره ها منوط بر این است که ایران عمل گرایی را در اولویت خواسته هایش تعریف کرده باشد.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در سفر اخیرش به ریاض که با هدف احیای روابط دیپلماتیک و هموار کردن راه برای سفر ابراهیم رئیسی به این کشور انجام شد، با تاکید بر حمایت تهران از امنیت و هماهنگی در منطقه، گفت: ایران می‌تواند با عربستان سعودی برای حل فوری مسائل منطقه همکاری داشته باشد.برخی از تحلیلگران می گویند چنین موضع گیری زمانی مثبت است که با رویکرد عملی ایران هماهنگ باشد.
نشریه نیشن با انتشار گزارشی مدعی شده که فعلا فعل و انفعال های پیچیده کنار گذاشته شدند، زیرا ریاض و تهران رایزنی در باب مسائل دوجانبه و همچنین امنیت خلیج‌فارس را در اولویت برنامه هایشان قرار داده اند، در حالی که نقش منطقه‌ای حزب‌الله در اولویت دوم قرار دارد. به ادعای نیشن این الویت بندی به واسطه ان است که گفتگوی ایران و عربستان درباره فعالیت های منطقه ای حزب الله می تواند روابط شکننده دو بازیگر را به خطر بیاندازد.این نشریه در ادمه ادعای خود آورده، واقعیت میدانی نشان می دهد که ثبات منطقه بدون پرداختن به فعالیت های منطقه ای ایران محقق نمی شود.
به نظر می رسد که دولت بایدن مخالف تمرکز ریاض و تهران بر روابط دوجانبه شان نیست، مشروط بر درک ضمنی این گزاره که هیچ رویارویی نظامی میان ایران و اسرائیل رخ ندهد. از همین رو، صرف نظر از موضع گیری عمومی که در هر دو طرف دیده می شود، امکان به تعویق انداختن بحث ها در باب مسائل مرتبط با حزب الله لبنان وجود دارد.اولویت دولت بایدن این است که از تمایل( ادعایی) ایران برای تغییر مواضعش در خلیج حمایت کند، واشنگتن امیدوار است تا بتواند در مقابله با نفوذ روسیه در منطقه نقشی داشته باشد. اگر تهران مایل به پذیرش حسن نیت آمریکا باشد، این کشور ممکن است آماده ارائه مشوق هایی مشابه معامله ای باشد که منجر به آزادی زندانی های آمریکایی در ازای آزادی ۶ میلیارد دلار از دارایی های ایران در کره جنوبی شد.
آیا نگاه به شرق ایران تغییر کرده است؟
نیشن مدعی است، ایران می داند که اگر بخواهد به بازارهای جهانی بازگردد و زیرساخت‌های نفتی و فن آوری اش را توسعه دهد، به کمک آمریکا نیاز دارد. آن هم در شرایطی که مسکو به واسطه جنگ اوکراین، برای حمایت از ایران محدودیت دارد.در این میان چین نیز برای همسو شدن تهران با خود و یا واشنگتن به اهرم زور متوسل نشده.با این همه حقیقت این است که ایران در باب ایدئولوژی اش مصالحه نمی کند. در عوض، با ایجاد تغییراتی، رویکردی معتدل‌تر را برای تطبیق با واقعیت‌های جدید اتخاذ می‌کند.
شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در یکی از سخنرانی هایش تاکید داشت که احیای روابط دیپلماتیک کشورش با ایران مقطعی مهم برای امنیت منطقه است. او همچنین بر خواست عربستان جهت تقویت روابط دوجانبه با تهران تاکید کرد. ناظران مدعی اند،با توجه به اینکه امنیت منطقه وجه جدایی ناپذیر روابط دوجانبه تهران و ریاض است، این موضع نیز قابل توجه می باشد.با این همه باید اذعان کرد که روابط ایران و عربستان درگیر آزمونی موقت است که فراتر از پویایی‌های صرف دوجانبه قابل تبیین می باشد.
سایر کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیز برای بهبود روابط با ایران تلاش می کنند. برخی از بازیگران منطقه در باب مسائلی مربوط به برنامه هسته ای ایران و حذف تدریجی تحریم های آمریکا میان تهران و واشنگتن نقش میانجی را ایفا می کنند. امروز زمان تغییر کرده و شرایط تاریخی به دلیل جنگ اوکراین و گسترش دامنه ناتو در داخل و خارج از اروپا منجر به تغییرات غیرقابل پیش بینی شده است. در چنین وضعیتی هدف دولت بایدن افزایش انزوای روسیه و جدا کردن تهران از مسکو است.گفته می‌شود، توافق‌های جاری میان آمریکا و ایران شامل عناصری از یک توافق جامع‌تر است که فراتر از کاهش تنش‌ها میان واشنگتن و تهران قابل تبیین هستند. در صورت تحقق توافق ها، این معامله استراتژیک شبیه به معامله بزرگ خواهد بود.
