انطباق: حدود یک سال است که فیلترینگ، بسیاری از شبکه‌های اجتماعی خارجی را در ایران محدود کرده است اما آمارها نشان می‌دهد که فیلترینگ نتوانسته حضور کاربران ایرانی را کمرنگ کند فقط باعث شده که بازاری برای فروش VPNها شکل بگیرد و حتی محصلان ابتدایی هم از VPN استفاده کنند. برای مثال تلگرام که حدود ۵ سال فیلتر است در رتبه دوم پرکابردترین اپلیکیشن ها در بین ایرانیان است.
به گزارش تجارت‌نیوز، از مهر ۱۴۰۱ که شبکه‌های اجتماعی پرکاریرد در بین ایرانیان مانند اینستاگرام و واتس‌اپ فیلتر شدند، جمعیت قابل توجهی از مردم برای رفع نیازها و ارتباطات خود در فضای مجازی رو به خرید VPNها آوردند.گزارش منتشرشده آژانس دیجیتال مارکتینگ «یکتانت» نشان می‌دهد که ۸۰درصد مردم در گروه‌های سنی مختلف از VPN استفاده می‌کنند و گردش مالی سالانه خرید و فروش VPN در ایران در سال ۱۴۰۱ حدود ۲۵ تا ۳۰هزار میلیارد تومان بوده است.هفته گذشته هم کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی در گزارشی که درباره کیفیت اینترنت ارائه کرد به این موضوع اشاره کرد که ۶۴درصد مردم ایران از VPN استفاده می‌کنند.
گروه سنی ۱۵ تا ۱۷ سال رکوردار استفاده از VPN
در این گزارش آمده است که بیشترین میزان استفاده از VPN برای گروه سنی ۱۵تا ۱۷ سال است. این گروه سنی با میانگین ۹۷درصد استفاده در صدر استفاده‌کنندگان VPN در ایران هستند و پس از آنها گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ با ۸۰درصد در رتبه دوم استفاده‌کنندگان VPN قرار دارند.این در حالی است که گمان می‌رفت افراد ۱۸ تا ۲۴ سال که غالبا قشر تحصیل‌کرده دانشگاهی یا شاغل را تشکیل می‌دهند در رتبه نخست قرار داشته باشند.
بیش از نصف کاربران مقطع تحصیلی ابتدایی VPN دارند
اما قسمت قابل تامل این گزارش استفاده VPN در بین محصلان ابتدایی است. بر اساس آمار گفته شده از هر سه کاربر ایرانی که تحصیلات ابتدایی دارند ۲ کاربر از VPN استفاده می‌کنند.درست است که تحصیلکنندگان مقطع ابتدایی کمترین آمار در بین دیگر مقاطع تحصیلی را دارند اما باز ۶۳ درصد استفاده VPN برای کاربران با مقطع تحصیلی ابتدایی، عدد قابل توجهی است. این میزان استفاده نشان می‌دهد که دیگر استفاده از این ابزارها یا VPNها دیگر مختص گروه‌های خاص سنی و یا مقطع تحصیلی خاص نیست و در دسترس همگان است.
در بین محصلان مقاطع تحصیلی بیشترین استفاده برای مقطع تحصیلی دکترا و بالاتر با آمار استفاده ۸۸درصدی است و پس از آن لیسانسه‌ها با ۸۳درصد استفاده در رده دوم قرار دارند.یکی از مهمترین دلایلی که باعث شده مردم ایران از هر راهی مخصوصا خرید VPN برای ورود به شبکه‌های اجتماعی استفاده کنند، گره خوردن روابط اجتماعی، خرید و حتی آموزش مردم با این شبکه‌هاست. به خصوص در زمان کرونا که اکثر مردم خانه‌نشین بود و از ابزار فضای مجازی برای برآورد کردن بسیاری از نیازهای خود مانند اطلاع پیدا کردن از اخبار، خرید وسایل مورد نیاز، فروش محصولات به‌صورت غیرحضوری استفاده می‌کردند.
استفاده از تلگرام هنوز پررونق است
گزارش یکتانت در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد که در تلگرام فارسی ۵۲۱ میلیون پست توسط ۸۷۰هزار کانال منتشر شده و بازدیدها به بیش از ۵۹۰میلیارد بار رسیده است. این آمار در حالی ثبت شده که تلگرام در نیمه اول اردیبهشت ۱۳۹۷ فیلتر شده بود.داده‌های پژوهشگاه فضای مجازی در سال ۱۴۰۰ نشان می‌داد که تلگرام هفدهمین سایت برتر در ایران است و ایرانی‌ها تاکنون ۱۷۰هزار کانال در این پلتفرم ایجاد کرده‌اند که از این میزان ۱۱هزار کانال بیش از ۵هزار عضو دارند و کانال‌های ایرانی روزانه ۱.۵ میلیون مطلب منتشر می‌کنند.همه این داده‌ها نشان دهنده این واقعیت است که فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی و سایت‌ها یک راهبرد شکست خورده است و فقط باعث می‌شود که پای کودکان به خرید یا استفاده VPNها باز شود که تبعات آن بسیار بدتر است.
فیلترینگ سایت‌ها باید بازنگری شود
به گفته بسیاری از کارشناسان و مسئولین از جمله نمایندگان مجلس، فیلتر ماندن سایت‌هایی مانند یوتیوب که به یک مرجع آموزشی تبدیل شده یا شبکه اجتماعی «X» که از مهمترین رسانه‌های انتشار اخبار و سخنان مسئولین کشورهای مختلف است دیگر پسندیده نیست و در موضوع فیلترینگ باید بازنگری شود.طبق آمارها میانگین استفاده روزانه ایرانیان در سال ۱۴۰۱ حدود ۱۷۰ دقیقه یعنی حدود سه ساعت بوده است. البته ناگفته نماند که این مقدار در شرایطی ثبت شده که در مقاطعی اینترنت در ایران قطع بوده یا فیلترینگ محبوب‌ترین شبکه‌های اجتماعی را محدود کرد.
