اختصاصی انطباق – سرویس سیاسی: انتخابات همیشه در ایران با حواشی فراوانی همراه بوده ولی امسال وضعیت بسیار متفاوت است! انتخابات ۱۴۰۰ هرچند از لحاظ حضور مردمی در ابهام است ولی نهادها، ارگان‌ها و شخصیت‌های فراوانی برای حضور در آن تکاپو دارند.
از شخصیت‌های وابسته به سپاه‌پاسداران تا افرادی که هیچ وقت در تخیلات هم نام آنها به عنوان کاندیدا در اذهان رسوخ نمی‌کرد این روزها به دنبال شرکت در انتخاباتی هستند که به دلایل مختلف حضور مردمی در آن پایین پیش‌بینی می‌شود.
گذشته از بحث انتخابات ریاست‌جمهوری، میان‌دوره‌ای مجلس و خبرگان، موضوع انتخابات شوراها این دوره حساسیت خاص و وضعیت فوق‌العاده‌ای دارد.
پارلمان‌های شهری که اگر به درستی وظایف خود را عمل می‌کردند یا در برخی مسائل قدرت کافی برای رسیدن به اهداف خود را داشتند، بی‌شک مشکلات فراوانی از شهرها و روستاهای ایران حل می‌شد.
در طول این سال‌های اخیر که کرسی شوراها تا حدودی به طیف نزدیک دولت رسید برخی رویدادها را شاهد بودیم که در حد نمایندگان مردم در پارلمان شهری نبود؛ از بازداشت‌های رنگارنگ تا فسادهای مختلف را در این سال‌ها شاهد بودیم رویدادی که تا حدودی چهره این پارلمان‌ها را خراب و به نوعی هیات‌های نظارت را برپا کرد.
حجت الاسلام حسن نوروزی که به تازگی عضو هیئت نظارت بر انتخابات شوراهای استان تهران شده، درباره این هیئت و عملکرد آن بیان داشت:«این مطلب را به طور قاطع عرض می‌کنم، که فضا برای ورود افراد مسئله‌دار به صحنه انتخابات بسته‌‌تر شده و این افراد باید از شوراها خداحافظی کنند.» وی در ادامه از برخورد قاطع دستگاه های نظارتی با متخلفین شوراها گفت و ادامه داد:«شوراهای شهر جایی برای حضور نماینده‌های مردم و پیگیری مطالبات مردمی است و باید افرادی که عاشق خدمت هستند و مسئله‌دار هم نیستند، به این فضا ورود کنند و شکی در برخورد قاطع با متخلفان نیست و اجازه دور زدن قانون را نخواهیم داد.».
سوالی که مطرح می‌شود چگونگی عملکرد هیئت نظارت و چگونگی منع ورود افراد بدون صلاحیت به شوراهاست.طبق صحبت‌های اخیر کاظمی، رئیس هیأت مرکزی نظارت بر شوراها، سه نماینده حاضر در مجلس یازدهم از هر استان برای تشکیل هیئت همان استان انتخاب می‌شوند. به طور کلی هر کاندیدا پس از قبولی در آزمون ورودی شوراها توسط این افراد تایید صلاحیت می‌شود.در همین راستا از ماه گذشته، استان‌ها شروع به معرفی ۳ نماینده خود به هیئت مرکزی نظارت کردند.
هیئت مرکزی که کاظمی را به عنوان رئیس، آقامیرسلیم را به عنوان نائب رئیس، جوکار سخنگو و موسوی و دهنوی را به عنوان دو عضو دیگر در ترکیب خود دارد، وظیفه نظارت برهیئت استان‌ها و نیز حل مشکلات احتمالی در روند تایید یا رد صلاحیت‌ها را برعهده دارد.
موضوع دیگر نظارت مداوم بر عملکرد شوراهاست؛ به این معنا که هیئت نظارت تنها محدود به تایید صلاحیت اولیه نامزدها نشود؛ به عقیده برخی کارشناسان، کار اصلی هیئت نظارت بعد از شروع دوره‌ی جدید شوراها باید آغاز شود؛ بدین شکل که نظارت بر اقدامات آنها پس از انتخابات، جدی‌تر دنبال شود.محمد صالح جوکار، سخنگوی هیئت نظارت بر شوراها در همین باره گفت:«در یک مقطع زمانی، هیئتی تشکیل می‌شد که دارای سازوکار خاصی هم نبوده و حتی منابع انسانی درسطح استان‌ها برای آن در نظر گرفته نشده بود و صلاحیت کاندیداها را مورد بررسی قرار می‌داد که در حقیقت نظارت بر انتخابات شوراها متداول و عمقی نبوده؛ در طرح اصلاح قانون انتخابات شوراها نظارت بر عملکرد و ورود افراد به انتخابات شوراها گنجانده شده؛ یعنی هم صلاحیت‌ها به صورت جدی بررسی خواهد شد و هم اینکه در طول ۴ سال نظارت‌ها تعمیق پیدا می‌کند.»
متاسفانه در این دوره نیز با توجه به سابقه‌ای که اعضای شوراهای شهر و روستا از خود به جا گذاشتند هیات‌های نظارت نیز برای رد صلاحیت‌ها دست بازتری دارند و آنها نیز تا توانسته‌اند همه کاندیداها را از لبه تیغ گذرانده‌اند و به بهانه‌های مختلف رد صلاحیت کردند.
رد صلاحیت‌های گروهی که از تهران تا اصفهان و گیلان درگیر آن هستند. برای مثال کوچکی نژاد، نماینده اصولگرای رشت درباره این انتخابات گفت: ۳۷۵ داوطلب انتخابات شوراهای شهر در گیلان رد صلاحیت شدند و رد صلاحیت شدگان بیشتر از اعضای شوراهای شهرهای فعلی هستند که صلاحیت ورود برای دوره بعدی انتخابات را پیدا نکرده‌اند.
یا از طرفی تمامی اعضای فعلی شورای شهر اصفهان که برای شرکت در انتخابات شوراهای شهر دوره ششم ثبت‌نام کرده بودند رد صلاحیت شدند. در همین راستا حسن فائضی، رئیس ستاد انتخاباتی اصلاح طلبان اصفهان در انتخابات شورای شهر اعلام کرد که تمامی اعضای فعلی شورای شهر اصفهان که برای شرکت در دوره ششم انتخابات شوراهای شهر و روستا ثبت نام کرده بودند، ردصلاحیت شدند.
این مساله گریبان‌گیر تهران نیز شد و شورای شهر تهران ۲۱ عضو دارد که ۱۲ نفر آنها برای دوره بعد انتخابات شورای شهر تهران ثبت نام کردند ولی از میان همین تعداد هم تنها ۲ نفر توسط هیئت نظارت تایید شدند. محمد علیخانی و مجید فراهانی تنها اعضایی هستند که در انتخابات شورای شهر ۱۴۰۰ می‌توانند شرکت کنند!
اعتراضات فراوانی یه این ردصلاحیت‌ها شده است و در این بین می‌توانیم به انتقاد سید حسن خمینی به رد صلاحیت داوطلبان انتخابات شوراها اشاره کنیم. وی در این زمینه گفته هیچ راهی جز «بازگشت به مردم» و هیچ چیزی برای کشور واجب تر از یک «انتخابات پر شور» و «شامل» نیست.انتخابات «شامل» یعنی باید همه در آن نماینده داشته باشند. شرط اول آن این است که بساط تنگ نظری و حذف برداشته شود.«تقسیم بر دو کردن» نیروهای کشور باعث ترفیع چاپلوسان و متملقانی می شود که اتفاقا به سخنانی که می گویند هم باور ندارند.بنده چه اولویتی نسبت به شما دارم که یکی را راه بدهم و یکی را راه ندهم؟! قانون هم اگر جلوی حقوق مردم را می گیرد، قانون غلطی است و باید به سمت اصلاح آن رفت.
انوشیروان محسنی بندپی استاندار تهران نیز در واکنش به رد صلاحیت‌های فله‌ای طی اظهاراتی گفت: میزان رد صلاحیت داوطلبان شوراهای شهر نسبت به دوره های گذشته افزایش داشته است که پیگیر این موضوع هستیم. در تشخیص صلاحیت داوطلبان انتخابات شوراهای شهر براساس معیارهایی که قانون مشخص کرده ما در حال بررسی صلاحیت‌ها در هیات اجرایی هستیم و به صورت میانگین در کلان شهر تهران حدود ۶ درصد، در میانگین استان تهران زیر ۹ درصد رد صلاحیت داشتیم. مجموعه استانداری تهران و وزارت کشور نیز پیگیر این موضوع است واگر رد صلاحیت خارج از چهار چوب صورت گرفته باشد در هیات نظارت استان و مرکزی افراد می‌توانند پیگیر باشند و امیدواریم که میزان داوطلبان در انتخابات شوراها افزایش یابد تا شاهد حضور حداکثری مردم در این انتخابات باشیم.
بی‌شک اینکه در میان جامعه گروه‌ها و افراد مختلف وجود دارند که با سواستفاده از جایگاه خود زمینه فساد را فراهم می‌کنند و به ذهنیت‌ها آسیب می‌رسانند ولی اینکه قرار باشد هیات نظارت به بهانه‌های مختلف تمام کاندیداها را با یک چوب براند و افراد صلاحیت دار را به بهانه‌های واهی رد کند جای تامل دارد! رویدادی که در مجلس رخ داد و گذشته از ریزش شدید رای دهندگان شاهد حضور افرادی در مجلس یازدهم شدیم که دست چپ و راست خود را نیز نمی‌شناختند و قرار شد همین جماعت برای ۸۵میلیون ایرانی قانون بنویسند!
بی‌شک شوراها نیازمند افرادی قوی، کارآزموده و متعهد است که بتوانند در این سال‌های سخت پیش رو مشکلات را حل کنند و اینکه افراد مختلف به بهانه‌های گوناگون از میدان به در بشوند نه تنها گره‌ای از کار باز نمی‌کند بلکه سبب می‌شود از همین وضعیتی که در آن گرفتار هستیم نیز اوضاع خراب‌تر شود و چهارسال دیگر با روش آزمون و خطا جامعه را گرفتار مصیبت کنیم.
کاش مسئولانی که در هیات‌های نظارت به دنبال رد صلاحیت‌های مساله‌دار هستند اندکی آینده نگر باشند و بدانند که این کشتی که با هر سنگ‌اندازی ضربه‌ای به بدنه آن وارد می‌شود اگر روزی سوراخ شود همه به زیر آب خواهند رفت و دیگر اصولگرا و اصلاحاتی، اعتدالی و بهاری نمی‌شناسد و آن زمان است که باید از رسیدنش واهمه داشت.
امید است عقلای نظام اسلامی در این اندک مدت باقی مانده تا انتخابات تمهیداتی را بیندیشند تا نگاه‌های سیاست‌زده از صندوق‌های رای دور شود و این تخیل که حضور اندک مردم به نفع برخی جریانات است را کنار بزنند و شرایط را برای حضور افراد لایق و سالم فراهم کنند.
از سویی از دستگاه‌های امنیتی و نظارتی انتظار است به جای برخورد گزینشی با مهره‌هایی که فساد می‌کنند و مجری هستند با جریانات فسادپرور برخورد شود که با قدرت و رانت سعی در چپاول این سرزمین دارند؛ اینکه امروز افرادی را به جرم فساد بازداشت کنیم و فردا عده‌ای را به اتهامات مختلف رد صلاحیت، مشکل را ریشه‌ای حل نمی‌کند و کار اصولی آن زمانی موثر است که جریان‌ها و زمینه‌های فساد برچیده شوند مانند همان مثال قدیمی که اگر مال‌خر‌ها در بند شوند، دزدی‌ها قطع می‌شود زیرا فساد و دزدی دیگر مشتری ندارد و بازارش تخته می‌شود.
