انطباق: سعید جلیلی در ماه های بعد از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ فعال بود؛ سخنرانی های مکرر، هدف گذاری برای جذب مخاطبان نوجوان با حضور در مدارس و مراسم های دانش آموزی و سازماندهی نیروهای ضددولت از طریق نیروهای حاضر در نهادهای مختلف و تجمعات خیابانی تنها بخشی از فعالیت های عیان جلیلی بود.
به گزارش خبرآنلاین؛علی رغم رویه همیشگی او در نقد مذاکرات و توافق با غرب اما این روزها او در سکوت کامل به سر می برد؛ نه واکنشی به نامه ترامپ داشت و نه حرفی درباره پاسخ آن زد. او در سکوتی عجیب در قبال مذاکرات ایران و آمریکا در عمان به سر می برد. چرا شمایل مخالفت با توافق و مذاکرات سکوت کرده و با این سکوت به دنبال رساندن چه پیامی است؟ دلیل سکوت او چیست و با چه انگیزه یا دلایلی زبان در کام گرفته است؟
چند سناریو در اینباره قابل ترسیم کرد. سناریوهایی که در هر کدام جلیلی بر اساس انگیزه ها یا برنامه ریزی هایی تصمیم گرفته تا هیچ واکنشی در اینباره نداشته باشد. فارغ از این که کدام سناریو می تواند به واقعیت نزدیک باشد ، یک واقعیت غیرقابل انکار است؛ جلیلی ساکت باقی نمی ماند.
سناریو اول؛ سکوت راهبردی و سازماندهی نیروهای پیاده نظام
ممکن است سعید جلیلی در سکوت ظاهری در حال سازماندهی نیروهای تحت مدیریت خوداز طریق حلقه نزدیکانش باشد. مشخصا برخی نمایندگان نزدیک به او در روزهای اخیر به طور مستقیم و غیرمستقیم از مذاکرات انتقاد کرده و حصول هرگونه توافق را با تندترین ادبیات محکوم کر ده اند. از این منظر جلیلی مشخصا هم صدای مخالفت را بیان می کند و هم مسئولیت تاریخی و رسانه ای آن را از گردن خود باز می کند.
جلیلی با این راهبرد هم خود را از صف مخالفان مذاکره جدا کرده و هم نیت قبلی و افکار ضدتوسعه و مذاکره خود را پیگیر می کند . آنچه در روزهای اخیر در قالب تجمع مقابل وزارت امور خارجه و یا کمپین نه به مذاکره در حال انجام است در قالب این سناریو زیر نظر سعید جلیلی قابل تحلیل است.
از طرف دیگر جلیلی صداوسیما را با خود همراه دارد . برادران جلیلی با سلطه فکری کامل بر صداوسیما اصلی ترین رسانه کشور را در مقابل مذاکره قرار داده اند. این که خبرنگار نه چندان خوشنام صداوسیما مستقیما با طرح سوال از عباس عراقچی وزیر امور خارجه مبنی بر این که «طرفین مذاکره چه کسانی هستند» سعی در هزینه تراشی سیاسی برای دولت دارد نشان می دهد صداوسیما از ابتدای کار هدف حملات خود را مشخص کرده و به جای آمریکا، دولت پزشکیان را زیر ضرب گرفته است.
فراموش نکنیم در قائله حجاب و رفع فیلتر و برکناری طرف از دولت هم خود جلیلی کمتر به صورت مستقیم به مخالفت بر می خواست اما نیروهای تحت امر او از ستاد امر به معروف و نهی از منکر تا مجلس و کف خیابان صدای بلند دیدگاه های او بودند.
وقتی اصلی ترین رسانه کشور در دست این جریان است، وقتی نمایندگانی در مجلس هستند که لعن و دشنام را حواله مذاکره و مذاکره کننده کنند دیگر چه نیاز به توئیت و سخنرانی جلیلی است؟!. در این شرایط جلیلی از تمامی ابزارهای خود در جهت فشار بر مذاکره کنندگان و ارسال پالس های پرتنش به مذاکرات استفاده کرده و می کند و در سکوت منتظر بر هم خوردن همه چیز است تا بعد دوباره صدای ناطق باشد و بگوید که «همان شد که گفتیم»
سناریو دوم؛ اطمینان از عدم توفیق در مذاکره
شاید سعید جلیلی و نیروهای او که همواره ژست ضدآمریکایی و ضد اسرائیلی گرفته اند با تکیه بر دیوار بدعهدی های طرف غربی منتظر به سرانجام نرسیدن مذاکرات هستند. برخلاف آنچه آن ها همیشه و همواره درباره قدرت ایران در مقابله با غرب بیان می کنند در رویه رفتاری و راهبردهایی که در «نه به مذاکره» بیان می کنند نوعی خود کم بینی وجود دارد.
در پس ذهن دیدگاه های سعید جلیلی، ایران هرگز نمی توان در مسیر دیپلماسی امتیاز بگیرد و دست برتر مذاکرات باشد. آن ها بر اساس احوالات و ضعف خود در مذاکره ای که بتواند تامین نسبی منافع داشته و تنش را از سر ایران دور کند عموما با مذاکره مخالفت می کنند و این راهبرد کلی را در قالب «عدم تمایل به مذاکره در چهارچوب روحیه انقلابی گری» تعریف می کنند. در لایه های پنهان این روحیات اما ضعفی خفته پنهان شده است. ضعفی که ایران و مذاکره کنندگانش را پای میز مذاکره هرگز در سطح تعیین شرط و اقناع طرف مقابل نمی بیند. در این شرایط و با این سابقه فکری ، سعید جلیلی در سکوت منتظر نشسته تا اسرائیلی ها بازی را بر هم بزنند و آمریکایی ها پای میز مذاکره دبه کنند.
این پیش بینی ها البته غیرممکن و منحل نیست اما اتکای جریانی که خود را لایه و حلقه سخت نظام می داند به این که دولت فعلی نیز در مذاکره به هیچ جایی نمی رسد چون مذاکره با غرب ممکن نیست، در جای خود قابل بررسی و توجه است. از منظر سعید جلیلی هیچ مذاکره کننده ای نمی تواند «توافق خوب» را معماری کند. چرا؟ چون جلیلی طی سال های مذاکره نتوانسته این کار را بکند.
سناریو سوم؛ سکوت اجباری
در سناریویی دیگر بعد از دو مورد فوق شاید با سعید جلیلی و نیروهایش در این شرایط کشور نوعی اتمام حجت شده و حاکمیت عِده و عُده آن ها را برایشان یادآوری کرده است. اگر نحوه برخورد با تجمع کنندگان مطالبه گرِ ابلاغ قانون حجاب در روزهای اخیر را در نظر داشته باشیم ممکن است از اساس بعد از ماه ها تنش آفرینی با این جریان تعیین تکلیف غیررسمی شده است. در این شرایط سعید جلیلی که نمی خواهد مهره ای خارج از نظام باشد سکوت کرده است، به امید ایجاد موقعیتی دوباره برای از سایه بیرون آمدن و ترویج دیدگاه های فکری خود در نفی مذاکره و توافق.
این که برخی نیروهای جبهه پایداری و چهره های نزدیک به سعید جلیلی در ماه های اخیر با ادبیاتی طلبکارانه خط و نشان کشیده و یادآوری کرده اند که حلقه سخت نظام در صورت عدم تامین مطالباتش چه در حوزه ابلاغ قانون حجاب و چه در زمین سیاست خارجی «جور دیگری رفتار خواهد کرد» نشان می دهد که گسل هایی در حال شکل گیری است . گسل هایی که البته نیروهای پیاده نظام به آن اشاره می کنند و سعید جلیلی در سکوت آن ها را هدایت و فضا را برایشان تئوریزه می کند.
